Vrste statusnih promena

Statusne promene, kao i sva druga pitanja vezana za pravnu formu i organizaciju privrednih društava regulisane su Zakonom o privrednim društvima Republike Srbije.

Statusnom promenom se društvo (u daljem tekstu: društvo prenosilac) reorganizuje tako što na drugo društvo (u daljem tekstu: društvo sticalac) prenosi imovinu i obaveze, dok njegovi članovi u tom društvu stiču udele, odnosno akcije.

Svi članovi društva prenosioca stiču udele, odnosno akcije u društvu sticaocu srazmerno svojim udelima, odnosno akcijama u društvu prenosiocu, osim ako se svaki član društva prenosioca saglasi da se statusnom promenom izvrši zamena udela odnosno akcija u drugačijoj srazmeri ili ako koristi svoje pravo na isplatu umesto sticanja udela, odnosno akcija u društvu sticaocu.

Članu društva prenosioca se po osnovu statusne promene može izvršiti i novčano plaćanje, ali ukupan iznos tih plaćanja svim članovima društva prenosioca ne može preći 10% ukupne nominalne vrednosti udela, odnosno akcija koje stiču članovi društva prenosioca, a ako te akcije nemaju nominalnu vrednost 10% ukupne računovodstvene vrednosti tih akcija.

Ako se statusnom promenom osniva novo društvo, na osnivanje tog društva primenjuju se odredbe Zakona o privrednim društvima koje se odnose na osnivanje društva u odgovarajućoj pravnoj formi, osim ako je drugačije propisano odredbama ovog zakona koje regulišu statusne promene.

Ako se statusnom promenom javno akcionarsko društvo pripaja društvu koje nije javno akcionarsko društvo ili se sa njim spaja u novo društvo koje nije javno akcionarsko društvo, to društvo mora da ispuni uslove za prestanak svojstva javnog društva koji su propisani zakonom kojim se uređuje tržište kapitala.

Statusne promene se ne mogu vršiti suprotno odredbama zakona kojim se uređuje zaštita konkurencije.

U statusnoj promeni mogu učestvovati jedno ili više društava iste ili različite pravne forme.

U statusnoj promeni ne može učestvovati društvo koje je u likvidaciji ili u stečaju, osim ako se statusna promena sprovodi kao mera reorganizacije u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj.

1. Statusna promena – pripajanje

Jedno ili više društava može se pripojiti drugom društvu prenošenjem na to društvo celokupne imovine i obaveza, čime društvo koje se pripaja prestaje da postoji bez sprovođenja postupka likvidacije. Ova promena uglavnom se sprovodi radi povećanja efikasnosti u upravljanju poslovanjem, smanjenja troškova poslovanja i povećanja ekonomičnosti.

2. Statusna promena – spajanje

Dva ili više društava mogu se spojiti osnivanjem novog društva i prenošenjem na to društvo celokupne imovine i obaveza, čime društva koja se spajaju prestaju da postoje bez sprovođenja postupka likvidacije. Motivi za fuziju privrednih društava mogu različiti, pa se u poslovnoj teoriji razlikuju:

• horizontalna fuzija – spajanje društava koja posluju u istoj delatnosti, radi povećanja poslovnog potencijala
• vertikalna fuzija – spajanje društava koja su povezana dužničko-poverilačkim odnosima, a ne bave se istom delatnošću, radi konsolidovanja i prebijanja;
• diverzifikaciona fuzija – spajanje društava u potpuno nepovezanim delatnostima, radi proširenja poslovnog portfolija;

3. Statusna promena – podela

Društvo se može podeliti tako što će istovremeno preneti celokupnu imovinu i obaveze na:

1. dva ili više novoosnovanih društava (u daljem tekstu: podela uz osnivanje)
2. dva ili više postojećih društava (u daljem tekstu: podela uz pripajanje)
3. jedno ili više novoosnovanih društava i jedno ili više postojećih društava (u daljem tekstu: mešovita podela)

Društvo prenosilac po sprovedenoj statusnoj promeni prestaje da postoji bez sprovođenja postupka likvidacije. Razlozi za sprovođenje ove statusne promene variraju u zavisnosti od vrste podele koja se vrši.

4. Statusna promena – izdvajanje

Društvo se može podeliti tako što će preneti deo svoje imovine i obaveza na:

1. jedno ili više novoosnovanih društava (u daljem tekstu: izdvajanje uz osnivanje)
2. jedno ili više postojećih društava (u daljem tekstu: izdvajanje uz pripajanje)
3. jedno ili više novoosnovanih društava i jedno ili više postojećih društava (u daljem tekstu: mešovito izdvajanje)

Društvo prenosilac po sprovedenoj statusnoj promeni nastavlja da postoji.

Postupak – registracija statusne promene

Sam postupak statusne premene privrednog društva vrši se u skladu sa Zakonom o privrednim društvima i Zakonom o postupku registracije u Agenciji za privredne registre. Registracija statusne promene sprovodi se u dva koraka.

Prvi korak je objava nacrta ugovora o statusnoj promeni odnosno nacrta plana podele.

Nacrt ugovora o statusnoj promeni odnosno nacrt plana podele dostavlja se Registru privrednih subjekata radi objave na internet stranici tog registra najkasnije 60 dana pre dana održavanja sednice skupštine na kojoj se donosi odluka o statusnoj promeni.

U zavisnosti od broja privrednih društava koje učestvuju u statusnoj prmeni, najbitniji dokument u prvoj fazi jeste NACRT UGOVORA O STATUSNOJ PROMENI ( dva ili više društava) ili NACRT PLANA PODELE (jedno društvo). Ovi akti NAROČITO SADRŽE:

1. poslovna imena i sedišta društava koja učestvuju u statusnoj promeni
2. cilj i uslove pod kojima se vrši statusna promena
3. označenje vrednosti imovine i visine obaveza koje se statusnom promenom prenose na društvo sticaoca i njihov opis, kao i način na koji se taj prenos vrši društvu sticaocu
4. podatke o zameni udela, odnosno akcija, a naročito: a) srazmeru u skladu sa kojom se vrši zamena udela, odnosno akcija u društvu prenosiocu za udele, odnosno akcije u društvu sticaocu i visinu novčanog plaćanja ako postoji; b) način preuzimanja udela, odnosno akcija u društvu sticaocu i datum od koga ti udeli, odnosno akcije daju pravo učešća u dobiti; c) podatke o posebnim pravima u društvu sticaocu koja stiču članovi društva prenosioca sa posebnim pravima
5. datum od koga prestaju poslovne aktivnosti društva prenosioca, ako ono prestaje po sprovedenoj statusnoj promeni
6. datum od koga se transakcije društva prenosioca smatraju, u računovodstvene svrhe, transakcijama obavljenim u ime društva sticaoca
7. sve posebne pogodnosti u društvu sticaocu koje se odobravaju članovima odbora direktora, odnosno izvršnog i nadzornog odbora ako je upravljanje društvom dvodomno, društava koja učestvuju u statusnoj promeni
8. uslove pod kojima će se nastaviti radni odnos zaposlenih u društvu sticaocu
9. ostala pitanja od značaja za sprovođenje statusne promene

Sastavni deo ovih akata su i:

1. predlog odluke o izmenama i dopunama osnivačkog akta, odnosno statuta društva sticaoca, a ako statusnom promenom nastaje novo društvo predlog osnivačkog akta, kao i predlog statuta tog društva ako je ono akcionarsko društvo
2. deobni bilans društva prenosioca, u slučaju statusne promene podele ili izdvajanja
3. spisak članova društva prenosioca, sa navođenjem nominalne vrednosti njihovih udela, odnosno akcija u društvu sticaocu, kao i udela, odnosno akcija koje stiču u društvu sticaocu
4. spisak zaposlenih u društvu prenosiocu čiji se radni odnos nastavlja u društvu sticaocu

Društvo podnosi prijavu za objavu nacrta ugovora o statusnoj promeni odnosno nacrta plana podele, uz koju dostavlja nacrt ugovora o statusnoj promeni odnosno nacrt plana podele i dokaz o uplati naknade za objavu, a registrator vrši objavljivanje nacrta na internet strani Agencije. Nacrt će biti objavljen na internet stranici Registra privrednih subjekata u neprekidnom trajanju od 60 dana. Dakle od trenutka objave nacrta do održavanja sednice skupštine mora proteći najmanje 60 dana.

Objavljivanjem nacrta ugovora o statusnoj promeni odnosno nacrta plana podele, smatra se da su i poverioci društva obavešteni o statusnoj promeni. Društvo je dužno da poveriocu koji je poznat društvu, a čija potraživanja iznose najmanje 2.000.000 dinara u protivvrednosti bilo koje valute po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan objave, uputi i pisano obaveštenje o sprovođenju statusne promene, najkasnije 30 dana pre dana održavanja sednice skupštine na kojoj se donosi odluka o statusnoj promeni.

Drugi korak je registracija statusne promene.

Registracija statusne promene, odnosno drugi korak, vrši se nakon stupanja na snagu ugovora o statusnoj promeni, odnosno plana podele (član 504. Zakona o privrednim društvima).

Iz toga sledi da po isteku roka od 60 dana od objave nacrta, na sednici skupštine društva učesnika statusne promene odobrava se ugovor o statusnoj promeni odnosno plan podele i nakon njegovog zaključenja kada i stupa na snagu, ako nije predviđen neki drugi datum, može se odmah podneti prijava Registru privrednih subjekata radi sprovođenja statusne promene.

Uz odluku o statusnoj promeni, skupština je dužna da istovremeno usvoji izmene i dopune osnivačkog akta, odnosno statuta u slučaju acionarskog društva, ako društvo nastavlja da postoji, zatim da usvoji osnivački akt društva koje nastaje statusnom promenom, kao i statut tog društva ako je ono akcionarsko društvo i da donese odluku o povećanju, odnosno smanjenju osnovnog kapitala u zavisnosti od vrste statusne promene.

Registracija statusne promene se ne može vršiti pre isplate nesaglasnih članova društva koje učestvuje u statusnoj promeni. Zakonski zastupnik/predsednik odbora direktora/predsednik nadzornog odbora pisanom izjavom potvrđuju da su isplaćeni svi nesaglasni članovi/akcionari koji učestvuju u statusnoj promeni, odnosno da nesaglasnih članova/akcionara nije bilo. Navedena izjava se dostavlja Registru privrednih subjekata u potupku regstracije statusne promene.

Dokumentacija potrebna za postupak registracije statusne promene:

• registraciona prijava statusne promene (za upotrebu obrazaca pogledati niže – obrasci se razlikuju u zavisnosti od vrste statusne promene)
• odluke skupština privrednih društava koja učestvuju u statusnoj promeni, kojima se odobrava statusna promena
• ugovor o statusnoj promeni, odnosno plan podele društva, overen od nadležnog organa overe
• osnivački akt privrednog društva koje nastaje statusnom promenom, kao i statut tog privrednog društva ako se osniva akcionarsko društvo, ili izmene i dopune osnivačkog akta, odnosno statuta u slučaju akcionarskog društva, ako privredno društvo koje učestvuje u statusnoj promeni nastavlja da postoji
• odluka o povećanju, odnosno smanjenju osnovnog kapitala, do kojeg dolazi u zavisnosti od vrste statusne promene, osim u slučaju zabrane stvaranja prividnog kapitala
• izjava kojom se potvrđuje da su isplaćeni svi nesaglasni članovi/akcionari koji učestvuju u statusnoj promeni, odnosno da nesaglasnih članova/akcionara nije bilo
• dokumentacija koja se dostavlja za registraciju osnivanja privrednog društva u odgovarajućoj pravnoj formi, ako statusnom promenom nastaje novo privredno društvo
• finansijski izveštaj privrednih društava koja učestvuju u statusnoj promeni sa mišljenjem revizora, izveštaj revizora o izvršenoj statusnoj promeni, izveštaj odbora direktora, odnosno izvršnog odbora ako je upravljanje društvom dvodomno o statusnoj promeni ili izjava zastupnika društva da su članovi saglasni da se finansijski izveštaji, izveštaj revizora, izveštaj odbora direktora odnosno izvršnog odbora ne sačinjava
• potvrda Centralnog registra o izvršenom upisu akcija u Centralnom registru, ako se usled statusne promene povećava osnovni kapital akcionarskog društva
• dokaz o uplati naknade – imajte u vidu da se za registraciju osnivačkog akta odnosno statuta društva učesnika u statusnoj promeni plaća posebna naknada u skladu sa Odlukom o naknadama za poslove registracije i druge usluge koje pruža Agencija za privredne registre

Prilikom podnošenja registracionih prijava i prateće dokumentacije za registraciju statusnih promena važno je da imate u vidu da se svaka prijava za svakog učesnika zavodi zasebno, u smislu da dobija svoj BD broj, ali da se svi dobijeni brojevi tretiraju kao jedan zahtev – zahtev za registraciju statusne promene. U ovom smislu, ako jedan od podnetih zahteva ne ispunjava uslove za registraciju, neće biti moguće doneti pozitivnu odluku ni po ostalim zahtevima, s obzirom da se o njima mora odlučivati na jedinstven način.

Ukoliko ste u procesu sprovođenja statusnih promena, ili planirate da postupak sprovedete, KONTAKTIRAJTE NAS radi konsultacija i zastupanja.

Advokatska kancelarija Vukićević ima bogato iskustvo u postupcima statusnih promena privrednih društava.

Pojednostavljeni postupak sprovođenja statusne promene

Pojednostavljeni postupak sprovođenja statusne promene sprovodi se kada je društvo sticalac vlasnik najmanje 90% udela/akcija društva prenosioca i tada se postupak statusne promene može sprovesti bez donošenja odluke o statusnoj promeni društva sticaoca, ali samo ako su ispunjeni svi uslovi iz člana 501. stav 1. ZPD (tj. ako je društvo sticalac blagovremeno objavilo nacrt ugovora o statusnoj promeni, omogućilo uvid u akta i dokumenta društva vezana za statusnu promenu, ako su manjinski akcionari sticaoca saglasni da se odluka ne donosi), a sam ugovor o statusnoj promeni ne mora da sadrži podatke o zameni akcija/udela.

Takođe, ako je društvo sticalac 100% vlasnik akcija/udela u društvu prenosiocu, kod društva sticaoca neće biti promene u članskom odnosu, niti promene u visini kapitala.

Pravne posledice statusne promene

Pravne posledice statusne promene nastupaju danom registracije statusne promene u skladu sa zakonom o registraciji i to:

1.  imovina i obaveze društva prenosioca prelaze na društvo sticaoca, u skladu sa ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele
2. društvo sticalac postaje solidarno odgovorno sa društvom prenosiocem za njegove obaveze koje nisu prenete na društvo sticaoca, ali samo do iznosa razlike vrednosti imovine društva prenosioca koja mu je preneta i obaveza društva prenosioca koje je preuzeo, osim ako je sa određenim poveriocem drugačije ugovoreno
3. članovi društva prenosioca postaju članovi društva sticaoca, tako što se njihovi udeli, odnosno akcije zamenjuju udelima, odnosno akcijama u društvu sticaocu, u skladu sa ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele
4. udeli, odnosno akcije društva prenosioca, koji su zamenjeni udelima, odnosno akcijama u društvu sticaocu, poništavaju se;
5. prava trećih lica, koja predstavljaju terete na udelima, odnosno akcijama društva prenosioca koje se zamenjuju za udele, odnosno akcije društva sticaoca prelaze na udele, odnosno akcije koje član društva prenosioca stiče u društvu sticaocu, kao i na potraživanje novčane naknade na koju ima pravo pored ili umesto zamene za te akcije, odnosno udele u skladu sa ovim zakonom
6. zaposleni u društvu prenosiocu koji su ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele raspoređeni u društvo sticaoca nastavljaju da rade u tom društvu u skladu sa propisima o radu
7. druge posledice u skladu sa zakonom.

Izuzetno od pravila da imovina i obaveze prelaze na društvo sticaoca danom registracije, u pogledu stvari i prava čiji je prenos uslovljen upisom u javne knjige, odnosno pribavljanjem određenih saglasnosti ili odobrenja, prenos te imovine na društvo sticaoca vrši se tim upisom na osnovu ugovora o statusnoj promeni ili plana podele, odnosno pribavljanjem tih saglasnosti ili odobrenja.

Ako se statusnom promenom društvo prenosilac gasi, nastupaju i sledeće pravne posledice:

1. društvo prenosilac prestaje da postoji bez sprovođenja postupka likvidacije
2. uzajamna potraživanja između društva prenosioca i društva sticaoca gase se
3. obaveze društva prenosioca prelaze na društvo sticaoca u skladu sa ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele, i društvo sticalac postaje novi dužnik u pogledu tih obaveza, a ako postoji više društava sticalaca, svako od njih supsidijarno odgovara za obaveze koje su u skladu sa ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele prešle na ostala društva sticaoce do iznosa razlike vrednosti imovine društva prenosioca koja mu je preneta i obaveza društva prenosioca koje je preuzeo, osim ako je sa određenim poveriocem drugačije ugovoreno
4. dozvole, koncesije, druge povlastice i oslobođenja data ili priznata društvu prenosiocu prelaze na društvo sticaoca u skladu sa ugovorom o statusnoj promeni, odnosno planom podele, osim ako je propisima kojim se uređuje njihovo davanje drugačije određeno
5. direktorima, i članovima nadzornog odbora ako je upravljanje društvom dvodomno, i zastupnicima društva prenosioca prestaju dužnosti i ovlašćenja, kao i punomoćja za glasanje u skupštini društva prenosioca

Određene specifičnosti u vezi pravnih posledica postoje u zavisnosti od vrste statusne promene i vrste postupka (redovni ili pojednostavljeni). Radi pojašnjenja, ZAKAŽITE KONSULTACIJE!

Poreski tretman statusnih promena

Poreske obaveze i poreska oslobađanja privrednih društava u slučaju statusnih promena su regulisane posebnim odredbama Zakona o porezu na dodatu vrednost, Zakona o poreskom postupku i administraciji, Zakona o porezu na dobit pravnih lica i Zakona o porezima na imovinu.

Statusne promene imaju svoje specifičnosti koje utiču na drugačije određivanje poreskog perioda, poreskog tretmana odbitaka, kapitalnih dobitaka i prenosa gubitaka i poreskih podsticaja kod poreza na dobit pravnog lica. Najopštije pravilo je da poresku obavezu društva koje u poreskoj promeni prestaje da postoji (društvo prenosilac) ispunjava društvo sticalac.

Detaljnije o preskom tretmanu statusnih promena pročitajte u odvnojenom tekstu – Poreski tretman statusnih promena privrednih društava